ઠાકોર : કેમ રંગલા ! ઘરના
શા ખબર છે ?
રંગલો : સારા ખબર છે, ઠાકોર !
ઠાકોર : છે તો સૌ હીમખીમ ને
?
રંગલો : (જરા મોળું બોલે
છે) હા….
ઠાકોર : કેમ જરા મોળું ભણે
છે ? છે તો સૌ હીમખીમ ને ?
રંગલો : (અચકાતો બોલે છે)
હા; પ….ણ એક જરા…ક કહેવાનું છે.
ઠાકોર : તું તો બધાં હીમખીમ
કહે છે, ને વળી કહેવાનું શું છે ?
રંગલો : કાંઈ ખાસ નહિ… એ તો આપણો બાજિયો કૂતરો મરી ગયો.
ઠાકોર : અરરર ! બાજિયો
કૂતરો ? મોટો સિંહ જેવો શૂરો ! હરણી જેવો ઉતાવળો ! હાથી
જેવો મસ્ત ! અરે—એ મરે જ શેણે ?
રંગલો : હા, બાપુ ! મરે એવો તો નો’તો, પણ આપણી હરડી ઘોડીનાં હાડકાં કરડીને મૂઓ ?
ઠાકોર : (ચિડાઈને) અરે
બેવકૂફ ! શું બોલ્યો ? ઘોડીને વળી શું થયું ?
રંગલો : ઘોડી બિચારી મરી ગઈ…
ઠાકોર : અરે – તું તો જરાક કે’તો’તો, ને આ બધું ક્યાંથી નીકળ્યું ? બોલ તો ખરો ! ઈ પંચકલ્યાણી, રેવાળ ચાલની,
ફૂંકે ગાઉ દોડનારી મારી વા’લી હરડી શાથી મૂઈ ?
રંગલો : એમાં કાંઈ મનમાં ન
લગાડવું, ઠાકોર ! જેવી ઈશ્વરની મરજી ! … ઘોડી તો ખડ ને ચંદી વિના મરી ગઈ, બાપુ !
ઠાકોર : અરે મૂર્ખા ! ખડની
ગંજીઓ અને ચંદીનાં કોઠારિયાં ભરી મૂક્યાં હતાં,
તે ક્યાં ગયા ?
રંગલો : એ બધાં તો આઈમાનાં
કારજમાં વપરાઈ ગયાં….
ઠાકોર : અરરર ! આ તે શો ગજબ
! આઈમા મૂઆં ? મારા ઘરનું નાક ! સુખનું કારણ ને દુ:ખનો વિસામો
! એને તે શું થયું ?
રંગલો : આઈમા તો કુંવરને
દુ:ખે મૂઆં.
ઠાકોર : એલા ગમાર !
કુંવરનું એવડું તે કેવડું દુ:ખ કે સમૂળગાં આઈ મૂઆં ?
રંગલો : કુંવરનું દુ:ખ કાંઈ
ઓછું કહેવાય ? ઠાકોર, આઈમા તો કુંવરની પાછળ ઝૂરી ઝૂરીને ગયાં….
ઠાકોર : હાય હાય ! મારો
કુળદીપક કુંવર ગયો ? કહે તો ખરો –
એ શી રીતે મૂઓ ?
રંગલો : બાપુ ! કુંવર તો
ધાવણ વગર મૂઓ…
ઠાકોર : અરે મોકાણિયા ! ભસ
તો ખરો ! શું ઠકરાણાંએ ધવરાવ્યો નહિ તેથી મૂઓ ?
રંગલો : બાપુ ! ઠકરાણાં હોય
ત્યારે ને ? એ તો સૌથી પહેલાં મૂઆં…
ઠાકોર : અરરર ! ઠકરાણાં
શાથી મૂઆં ?
રંગલો : કોગળિયું થયું તે
મરી ગયાં…
ઠાકોર : આ તો કોઈ ન રહ્યું
! ત્યારે હવે ઘર કોણ સંભાળતું હશે ?
રંગલો : બાપુ ! ઘર સાચવવા
જેવું નથી રહ્યું. એ તો એક દિવસ લાલબાઈએ સરખું કરી નાખ્યું છે…
ઠાકોર : અરે પ્રભુ ! અરે
રામ ! ગજબ થયો !
[ઠાકોર પોકેપોકે રડે છે. રંગલો તેને છાના રાખે
છે.]